Aguinaldo

Nakapangalumbaba si Manilyn sa harap ng umuusok na kapeng barako. Nasa kusina siya, at alas-dos na ng umaga. Naka-sweater siya at padyama. Ramdam na ramdam niya ang lamig ng Enero.

Hindi siya makatulog. Dalawang gabi na. Naiisip niya ang sinabi ni Aileen, subordinate niya at dating estudyante, bago ito nag-resign noong Lunes.

Tatlong taon na siyang head ng IT Department, at tatlong taon na nilang ginagawa ang pagbubulsa ng pera—sa mga seminar, sa mga outing sa Caliraya.

Namimigay ng aguinaldo tuwing Christmas Party ang president nila at may-ari ng eskuwelahan, si Ms. Cecille, matandang dalaga. At ipinagdidiinan nila lagi na hindi makukuha ng mga di pupunta sa Christmas Party ang aguinaldo nila.

“Ibabalik namin ‘yan kay Ms. Cecille,” sabi ni Luis, head ng General Education Department, noong meeting nila, dalawang linggo bago ang Christmas Party.

Pero ang totoo, ipinabibigay pa rin iyon ni Ms. Cecille sa mga hindi makapupunta. Magpa-Pasko naman daw. Pero hindi nila iyon ipinaaalam sa matanda. Dinadaya na lang nila ang pirma, para kungwari, natanggap ng mga ito ang pera.

“Kaya kailangan n’yo po talagang pumunta,” dagdag ng matabang si Bina, head ng HRM Department.

Tatlo sa mga subordinate niya ang hindi dumalo—si Joy, umuwing Samar; si Gilbert, nag-Boracay, Disyembreng-Disyembre; si Melvin, nagbantay sa nanay, inoperahan sa myoma ang nanay nito, sa PGH.

Kadalasan, P1000 ang aguinaldong natatanggap ng bawat faculty member. Kaya mas natuwa siya nang maging P2000 ang sa bawat isa. P6000 kaagad ang naibulsa niya, hindi pa kasama ang P4000 aguinaldo niya.

Pero nalaman ni Aileen ang mga ginagawa nila. Hindi niya alam kung papaano. Siguro, dahil alumna nila ito. O baka nalaman sa nagsialis na mga empleyado. Masyado kasi itong ma-PR. O baka sa matatandang faculty.

Noong Lunes nga nang alas-otso ng umaga, pagkadating na pagkadating niya, kinausap siya nito. Parang hinintay talaga siya. At iniabot sa kanya ang resignation letter.

“Sa’n ako hahanap ng kapalit mo? Alam mo bang breach of contract ‘to? P’wede ka naming idemanda?”

“Sige lang Ma’am, idemanda n’yo! Go!” nanlilisik ang mga mata nito, lalong nagmukhang mataray dahil sa kapal ng eyeliner.

Beynte-dos anyos lang ito. Dalawang taon pa lang na graduate. At noon pa mang estudyante niya ito at si Melvin, kilala na ito sa pagiging mataray at palaban.

“Galit ka ba? “ napasandal na siya sa swivel chair niya. “Ba’t ganyan mo ‘ko kausapin?”

“Alam mo, Ma’am,” kitang-kita niya ang galit sa titig nito, “si Melvin, may sakit ang nanay n’on! Hanggang ngayon, di pa n’ya nababayaran ‘yong inutang na pampaopera sa nanay n’ya. Tapos, ibinulsa mo pa?”

Hindi niya nakikita ang itsura niya, pero alam niya, namutla siya. Lumakas ang kabog sa dibdib niya at natuyuan siya ng laway.

Padabog na isinara ni Aileen ang pinto nang lumabas ito. At noong umagang iyon din, naghakot na ito ng mga gamit.

Humigop siya ng kape. Ewan, pero palagay niya, makatutulong ito para hindi niya mapanaginipan si Aileen.

Pero binubulungan pa rin siya ng mataray nitong boses. “Marunong ka lang mahiya, tao ka na.”