Bakunawa*

Hindi ako natatakot sa eklipse

(hindi sapagkat ito ay saglit lamang)

maski pa ang matandang hiwaga’t

bagabag

ay maaaring mangahulugang

naririyan ka lamang.

Hindi ko kinatatakutan

ang sanlaksang tanong sa isip.

Kung kaya mong lunukin ang buwan,

papaano pa ang aming bayan?

Saang karagatan ka nananahan

at tuwing kailan ka umaahon?

Lalamunin ba ng dagat ang lungsod, pagkatapos?

Papaano kung nagbubuga ka ng apoy

at kung may mahampas na gusali

ang iyong buntot?

Gaano kalupit ang igaganti mo sa sanlibutan

sa pagsira sa karagatan?

Hindi ko pinanghihinayangan

ang nilunok mong mga buwan.

Sa halip, nasasabik kong inaalam

ang petsa ng laho,

inaabangan, pinagmamasdan.

At masidhi kong pangarap

na marinig ang kalampagan ng mga metal

ng aking mga kababayan

na nag-uutos,  “Iluwa mo ang buwan!

Iluwa mo ang buwan!”

Sapagkat labis itong galak

na sa di malibot na sanlibutan

lumikha ng tuldok aming panitikan.

*Sang-ayon sa Wikapedia, ang bakunawa ay “Isang malaking dragong nananahan sa ilalim ng dagat. Kinakain nito ang buwan na sanhi ng pagkakaroon ng eklipse. Sa mitolohiya [ng Pilipinas], may pitong buwan na nakapalibot sa mundo dati. Sa labis na pagkabighani sa mga ito, kinain ng bakunawa ang mga buwan hanggang sa isa na lamang ang natira. Nagalit si Bathala kaya pinarusahan at binawalan niya ang bakunawang kainin ang natitirang buwan. Subalit may mga panahong sinusuway nito si Bathala kaya nag-iingay ang mga tao gamit ang kalampagan ng mga metal upang matakot ang bakunawa at muli nitong iluwa ang buwan.” 

Ornamental

Lagi silang nasa dibdib

ng mga opisinang malamig

malinis, tahimik, bingi.

May mapagkumbabang mamahalin,

may hambog na mumurahin.

Iba’t ibang sukat. Kanya-kanyang rikit.

Nakalilibang ang laberinto

ng mga guhit:

malapad, kikipot, tutulis

liliko, iikot, iikut nang iikot

parang ipu-ipo

ninipis nang ninipis

maglalaho.

Nakaaaliw ang sabog ng mga kulay:

matingkad, masalimuot

mapusyaw, malungkot;

kanya-kanyang identidad,

kuwento, tunog.

Masigla ang saboy ng tingkad

ng nagkukubling araw.

Tahimik na umiiyak

ang mag-isang bangka sa dalampasigan.

Ipinagdiriwang ng mga damong-ligaw

ang kanilang kalayaan.

Gayunman, sa uulitin

higit sa ang mga ito

ang nais ang angkinin ng aking mga titig.

Kundi salimuot ng buhay, ng lipunan:

nakasusulasok na basurahan

kinakalkal ng walang mukhang

hukluban,

dalawang paslit na nag-aagawan

sa matigas na matigas na monay,

binatang nagnanakaw ng sulyap

sa kinang ng kuwintas.

Sapagkat ang sining

ay higit na mabigat sa dibdib

at nanggigising,

kaysa likhang palamuti lamang sa dingding.

Elepante

Sang-ayon sa mga pamantayan

ng iyong panginoon at ng iniinugang

tanghalan, ang lahat

sa iyong galaw at asal.

May ipinagduldulang disiplinang

nagtatakda

at parating magtatakda

kung papaano dapat tumugon.

Kailangan mong sumunod

sa palagay mong makaiinam.

Walang mahahapding hampas

na mag-iiwan ng latay

at masisiglang kirot

na gising sa magdamag;

may mumunti pang gantimpala

at pumpon ng mga palakpak.

Subalit, bakit sa inumang salaming tubig

walang ningning ang iyong mga titig?

Ganito ba ang kapalit

ng pamumuhay nang pilit

sa pinilit lunuking daigdig?

Kalapati

Binubunot ang iyong mga bagwis

o pinoposasan ng masking tape,

para sa paghilom ng mga sugat

sanay ka na sa ipinagpipilitang tahanan.

Ibon kang matayog ang lipad

ngunit kakatwa ang makita kang

ilahas*

at sapagkat malungkot marahil

sa mga paris mo ang walang kapiling,

madali kang nabibihag

ng bilanggong mga kauri.

Inililigaw ka sa malalayong lugar

pawawalan, panunuoring pumaimbulog

magpaikut-ikot

habang hinahanap ang tahanan

sa utos ng umaalingangaw na mga palakpak.

Bigyang-galak ang panginoong

pinagkakautangan.

Sa kasalan, madalas kang kasangkapan

sagisag ng sagradong mga bagay

bilanggo sa hawla

sa buong tagal ng paghahanda’t pagdiriwang.

Kaya’t inip na inip kahit pa may kapiling.

Sa gitna ng kasiyahan,

bigla kang pawawalan.

Saka lilipad nang kay tulin

pilit tutuparin ang tungkuling magbalik.

At samantalang masiglang

pumapayagpag sa kalawakan,

sasambitin ng makakamalas:

“Hayun! Hayun ang ibong sagisag ng kalayaan!”

*nangangahulugang nabubuhay sa kadawagan at mahirap alagaan