Mga Aklat

Walang mapaglagyan ang tuwa ko pag marami akong bagong aklat. Atat na atat na akong basahin ang mga ito, at tuwang-tuwa ako pag nakikita ko ang mga ito na patung-patong at nababasa ko sa mga spine ang mga pamagat. Ipinapatong ko lang muna ang mga ito sa computer table, para lagi kong nakikita. Isasalansan ko lang ang mga ito sa aklatan pag kumukupas na ang tuwa. Ihahalo ko na sa ibang aklat, iaayos nang alphabetical. Ganito ang nangyayari taun-taon, kada Setyembre, pagkagaling ko sa sa SMX Convention Center, sa Manila International Book Fair, at kung Disyembre at Marso, pagkagaling ko sa sale sa UP Press, sa UP Diliman.

Pero kahapon, hindi ganoon ang nangyari. At hindi ko agad iyon napansin.

Nakatanggap ako kahapon ng pitong aklat—Saan Papunta ang mga Putok? ni Rogelio L. Ordoñez, Metamorphosis ni Franz Kafka, Robinson Crusoe ni Daniel Defoe, Sarilaysay ni Rose Torres-Yu, House of the Seven Gables ni Nathaniel Hawthorne, The Old Man and the Sea ni Ernest Hemingway at Animal Farm ni George Orwell—bigay lahat ni Mary Anne. Second hand lang ang mga aklat, bili sa Booksale, sa MIBF at sa mga sale sa National Book Store. Nakasulat sa gilid, sa pinakapahina ng mga ito, ang pangalan niya. Minsan, ng marker, minsan ng signpen. Anne. Pero maayos lahat ang mga ito. May ilang may plastic cover, walang may punit, walang nabasa ng ulan.

Nasa Fairview kami noon, sa bahay ng isa sa aming magkakaibigan at magkakaklase noong kolehiyo. Puro kami AB Filipinolohiya sa PUP, at lahat, titser sa hayskul o kolehiyo. Ala-una dumating ang halos lahat. Doon na kami nagtanghalian. Inuman pagkatapos. Tanduay ice lang, dahil hindi naman umiinom ang mga babae.

Alas-kuwatro na dumating si Mary Anne. May dalang mga chichiria na nakalagay sa supot ng Mercury Drug.

“Grabe, ikaw ang pinakamalapit. Ikaw ang pinakahuling dumating!” biro ng isa na sa Pasig pa nanggaling.

May inasikaso pa raw kasi siya, ayaw naman niyang sabihin kung ano.

Isa si Mary Anne sa pinakamahusay sa klase namin. Magaling siya sa panitikan, at mahusay sa mga pananaliksik na pampanitikan. Naiinis nga siya kapag itinuturo ang panitikan sa paraang subjective, gaya ng madalas daw na mangyari sa hayskul. Kaya nga sa kolehiyo siya nagtuturo.

“Masisilip mo kasi sa mga akdang pampanitikan ang kasaysayan, kung ano ang buhay dati, kung ano’ng kultura noon at ngayon. Kaya dapat, hindi ito binabalewala,” madalas niyang sabihin kahit noong nag-aaral pa kami.

Hindi tapos si Mary Anne ng masters. Naiirita raw kasi siya sa mga guro niya.

“Kung anu-ano’ng itinuturo nila. Hindi nila nakikita ‘yong salimuot ng social sciences, na maraming p’wedeng sagot at na nakadepende sa kat’wiran mo kung alin ang mas matimbang na sagot. Hindi nila masilip ‘yung relasyon ng bawat larangan sa isa’t isa,” sabi niya noong nakaka-27 units na siya.

Makalipas ang ilang oras na kuwentuhan, inaya niya kami sa kanila. Sa Diliman lang sila nakatira. Ipanamimigay na raw niya ang mga aklat niya. Nagulat kaming lahat.

“Bakit?” sabi ng isang taga-Makati.

“Sa dyip na lang natin pagkwentuhan,” sabi niya. Nakangiti siya, pero iyon lamang sa bibig. Wala iyong sa mga mata.

Sa dyip, inilibre niya kaming lahat. Walo kami. Ikinuwento rin niyang mangingibang-bansa na siya, sa Qatar. Kung ano ang trabaho roon, ayaw niyang sabihin.

“Kailangang-kailangan kasi ng pera. S’yempre kung dito ‘ko, pa’no kong makakaipon? E magkakapamilya rin ako balang-araw.”

Naalaala ko ang nagastos nila nang ma-caesarian ang hipag niya.

Pagdating sa kanila, pumasok siya sa kuwarto niya. Saka ipinatong sa mesa sa tabing pinto ang natitira pang mga aklat. Nahingi na raw ng mga estudyante niya ang iba. Isang estudyante niya ang kumuha sa lahat ng Bob Ong, isa ang nakakuha ng limang John Steinbeck. Mayroon daw doong Grapes of Wrath. Nanghinayang ako na hindi kami napaaga nang punta.

“Silid na Mahiwaga?” sabi niya, tangan ang aklat.

“Akin ‘yan, akin!” sabi ng isa, at iniabot ni Mary Anne ang aklat.

“Tatlong Ambeth Ocampo?”

Kinuha ng pangalawa sa pinakamahilig sa amin sa kasaysayan. Kumpleto na raw kasi niyon iyong pinakamahilig sa amin sa kasaysayan.

Kagabi, alas-onse na ako dumating sa bahay. Tulog na ang mga tao. Binuksan ko ang ilaw sa computer table. Sinulatan ko ang flyleaf ng bawat aklat. Isinulat ko ang buong pangalan ko, ang petsa at ang lugar kung saan nanggaling ang aklat. Ganito ko inaangkin ang bawat libro ko. Kung sa nabili ko, isinusulat ko pa ang presyo at kung saan ko nabili.

Binuklat ko ang Saan Papunta ang mga Putok? Natapat sa Kapayapaan sa Madaling-araw. Matagal ko nang nabasa ang kuwentong iyon. Tungkol sa amang pulubing hindi makabanaag ng pag-asa sa buhay. Kaya nagpasagasa na lamang siya sa tren, isang gabing umuulan—kasama ang kanyang anak.

Binasa kong muli ang akda.

Masarap mangarap, ngunit mapait kung alam mong hindi mo na matutupad, sabi sa maikling kuwento.

Alam kong hindi gayon si Mary Anne. Ngunit parang may mabigat na damdamin pa ring ngumangatngat sa akin. Nakakasira ng pagtingin sa buhay.

Binuksan ko ang ilaw sa sala. Kinuha ang lahat ng aklat, at isinalansan sa aking aklatan.