Martes, Disyembre 27, 2011

Sukli sa Tip


“O, Pag-asa! Pag-asa!” sabi ng dispatser, pagkakita sa kay Nanet.

Nag-una-unahan sa loob ang mga pasahero. Siya, kahit kababae niyang tao, bumakrayd siya. At lumakad na ang traysikel.

Wala pang limang minuto, pumara na siya. “Kuya, tabi lang.”

“Kuya” lagi ang tawag niya sa mga tsuper, dahil naniniwala siyang mas nakababata ito, kaysa sa “Manong.”

Huminto ang traysikel, ngunit di naputol ang ugong nito— nakihalo lang sa di kalakasang huni ng mga kuliglig, sa boses ni Marian Rivera sa soap operang “Marimar” sa telebisyon at sa tawanan ng mga tambay sa kalapit na tindahan.

Dumukot siya ng sampung pisong barya sa bulsa ng pantalon niyang dalawang araw na niyang suot. Nakahanda na ang sampung piso niya— pagbaba pa lang niya ng bus, inilalagay na niya iyon sa bulsa niya. At dapat laging sakto, para hindi na mahirapang magsukli si Kuya.

Iniabot niya ang sampung piso. Dumukot si Kuya sa belt bag ng panukli.

“Hindi na,” hinawakan pa niya sa balikat si Kuya, ngumiti ito, at pinalakad na ang traysikel.

Nuwebe lang ang pamasahe, pero lagi, hindi na niya kinukuha ang sukling piso— tip na niya iyon kay Kuya. Alam niya kasi kung gaano kahirap mamasada pag gabi, dahil madalas iyong sabihin sa kanila ng tatay nila. Kaya nga laging ibinibilin nito sa kanilang mag-aral nang mabuti, para paglaki nila, di sila maging tricycle driver.

Makalipas ang isang buwan…

“O, Pag-asa! Pag-asa!” sabi ng dispatser, pagkakita sa kanya.

Nag-una-unahan sa loob ang mga pasahero. Bumakrayd siya, at lumakad na ang traysikel.

Wala pang limang minuto, pumara na siya. “Tabi lang.”

At pagkababa niya, nag-abot siya ng sampung piso— din a niya kinuha ang sukli.

Noong nakaraang linggo, nasalpok ng trak ang traysikel nila— nasa ospital pa ang tatay niya hanggang ngayon, masama ang lagay— at nasira rin ang traysikel nila. Pero nakakaya pa rin nila sa pagtulong-tulong ng asosasyon ng SAPTODA.

Pagkababa niya, lumakad na ang traysikel. At habang naririnig niya ang papahinang ugong nito, naalaala niya ang pisong tip. At napansin niyang parang lumalakas ang kantahan at tunog ng gitara ng mga tambay sa katabing tindahan.

Sabado, Disyembre 10, 2011

Balot ni Inang



Tinanong mo sa akin
kung bakit gusto kitang tawaging “Inang”
at hindi naman ako nag-atubiling
sabihin sa iyong
nasa iyo’ng karaniwang hitsura
ng mga mapagmahal na lola—
may nakahahawang mga ngiti
sa mga mata at labi
malamyos  kung bumigkas ng “iho”
kulubot ang balat, hukot ang likod
at kulay ulap ang buhok.

Inang, Inang
hindi ang mabangong sabaw ng iyong balot
o init nitong nanunuot, gumagapang sa palad
o manamis-namis na suka’t
pag-asam sa paglakas ng tuhod
dahilan kung bakit madalas akong umupo
sa iniaabot mong gusgusing plastik na bangko.
Hindi rin ang lungkot at hiwaga ng gabing
gustong-gusto ng mga naglilingkod sa sining, Inang
sanhi kung bakit
nakikipagkuwentuhan ako sa iyo
bago umuwi sa aming tahanan
at ihimlay sa higaan
nangangalay na kaluluwa’t katawan.
Hindi ang mga ito, Inang
dahilan kung bakit inilalaan kong
ilang minuto ng malungkot kong gabi
sa iyong puwesto
doon sa tabing-kalsadang binabantayan
ng nakadipang poste ng kuryente
kapit-bahay ng bunton ng basurang tagpuan
ng mga payat na pusang
kalye ang tahanan
kahawak-kamay ng nilulumot na esterong tinatawiran
ng maliligalig na ipis
at tinititigan ng ilaw
ng paisa-isang trak at traysikel
kundi ang mga kuwento mo’t pilosopiya, Inang
mga aral mong hindi ko kayang bayaran
pakyawin ko man araw-araw
tinda mong balot, sigarilyo’t kendi.

At sa mga pag-uusap natin, Inang
lagi nang nakaabang
hanging amihan
upang agad punasan
luha sa aking mga mata
gaya noong sabihin mong
kulang pang pambili mo ng gamot
kinikita mo, sa pagtitinda ng balot
habang nanginginig iyong mga kamay
na inilalagay sa nakatiklop na dahon
ng namumutlang diyaryo
gamunggong mga asin, balot at nakasupot na suka
at nang sabayan ng atungal ng trasyikel
malungkot mong tinig
nang sabihin mong, ayaw mo sa umaga
sapagkat nagbibigay ito
 ng huwad na pag-asa.

Alam kong bahagi ka na ngayon, Inang
ng hanging amihan
kapiling ng gabi
binabantayan mga pusang lansangan
nag-aabang sa luha ng mga mahihina.

Alam mo, Inang
mula nang mawala ka
ang dami ko nang balot na natikman
pero di ko pa rin malasahan
linamnam ng balot na iniaabot
ng naginginig mong mga kamay.


Sabado, Disyembre 3, 2011

Sa Malakas na Ulan


Wala ako, ni katiting na ideya
kung anong taon ito magaganap
kung anong buwan, kung anong araw
kung dahan-dahan ba ang sintomas
o gaya ng kidlat— biglaan
pero natitiyak ko
sasapit ang araw
na maliligo ako sa ulan
sa malakas na malakas na ulan
di alintana ang pagbangga
ng mga luha ng langit sa aking balat
habang nakatingin sa mga ulap
at may luha sa mga mata
tatamarin akong kumilos
tatamaring sumilong
pero patuloy, paulit-ulit akong magtatanong
sa langit, sa mga butil ng ulan
sa malamig na hangin, sa mga ulap
kung para saan ba ang buhay
kung patas ba ang buhay
kung bakit malupit ang mga tao
pero alam ko, tititigan lang ako ng mga ulap
hindi sasagutin, hindi ngingitian
hindi tutulungang makaunawa't matuldukan ang paghihirap
at sa sandaling iyon
hihinto na ako sa pagtatanong
at hihiling na lang ako ng isang bagay
sana, sana ibuhos pa niya ang ulan
malakas, humahampas
sumusugat sa balat
nakapagpapamanhid ng utak
dahil gusto kong sakmalin ako ng lagnat
iyong nakapapaso, iyong nag-aapoy
nang matapos na ang aking paghihirap
nang masagot ko na ang  aking mga tanong.